Waar zijn de kleine marters?

EcoNatura draagt in samenwerking met de Stichting Kleine Marters (SKM) bij aan uniek onderzoek naar deze heimelijke en onderbelichte soortgroep, namelijk de wezel, hermelijn en bunzing. Er is weinig bekend over hun wel en wee in het moderne Nederlandse cultuur- en natuurlandschap. Het vermoeden bestaat dat het vooral met de bunzing en hermelijn niet goed gaat en deze dieren in verspreiding en aantallen achteruit lopen. In het muizenjaar van 2014 nam het aantal waarnemingen even toe, wat vooral het belang van ‘muizenplagen’ voor deze dieren indiceert.

Met behulp van een zogenaamde Mostela – een kist met cameraval ontwikkelt door de WKM – en andere middelen wordt momenteel een inventarisatie uitgevoerd naar marterachtigen voor Staatsbosbeheer en IJssellandschap in verscheidene landschapstypen bij Deventer, waar de dieren vroeger algemeen waren. Hiermee kunnen relaties worden gelegd tussen het voorkomen en relatieve aantallen van de dieren voor het verbeteren van natuurbeheer of nemen van soortbeschermingsmaatregelen voor lokale populatieaansterking. De WKM bevordert dit landelijk middels citizen science.

EcoNatura kan beschermings- en inrichtingsonderzoek voor kleine marterachtigen ook uitvoeren voor andere terreinbeheerders, o.a. in het kader van evaluaties Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL) met kleine marters als (toekomstige) doelsoorten.

→ Artikel in Zoogdier door Erwin van Maanen (EcoNatura) en anderen van de WKM

→ Voor meer informatie over kleine marterachtigen bij de SKM

Terugkeer van de lynx op de Britse eilanden

Op verzoek van de Lynx UK Trust werkt EcoNatura mee aan de realisatie van het nieuwe herintroductieproject voor de lynx op de Britse Eilanden. Het project is onlangs van start gegaan en inmiddels breed uitgemeten in de Britse pers. Het initiatief is middels een enquête maatschappijbreed voor het voetlicht gezet, met overwegend positieve reacties en ‘groen licht’ vanuit het publiek en van belanghebbenden.

EcoNatura werkt middels de Rewilding Foundation faciliterende mee aan dit project door het samen brengen van ervaring op het terrein van lynx-herintroductie en -beheer, en het creëren van samenwerkingsverbanden, voor onder meer de acquisitie van jonge lynxen. In april gaat zij samen met de Lynx UK Trust en een hoogleraar van de Universiteit van Cumbria naar het lynx-project in het Harz Gebergte in Duitsland, om van de opgedane ervaringen te leren.

Nieuw Nederlands boek over de wolf

Op 24 februari verschijnt het boek De Wolf Terug geproduceerd in een samenwerkingsverband van Wolven in Nederland. EcoNatura/Rewilding foundation verzorgde twee hoofdstukken en andere onderdelen van het boek.

Wat weet je feitelijk van de wolf, anders dan uit sprookjes of de dierentuin? Nu er wolven in de buurt Nederland en in België gesignaleerd zijn, rijzen er steeds meer vragen: is het niet eng, zo’n wild dier in ons kleine land? Kun je nog wel in de bossen wandelen, en lopen onze huisdieren geen gevaar?
In De wolf terug vind je alles wat je maar over wolven wilt weten. Vijf deskundigen vertellen over het gedrag van wolven, hun geschiedenis in onze contreien, en maken je nieuwsgierig naar wat het kan betekenen als een wolvenpopulatie zich hier zou vestigen. Moeten we bang zijn of juist blij dat wilde dieren hier (weer) willen leven?

→ Hier kunt u enkele pagina’s van het boek bekijken

Het boek is te bestellen bij de boekhandel of via EcoNatura.

Het lezen van diersporen

Veel dieren laten zich niet gemakkelijk zien in het veld, of hun voorkomen en activiteiten zijn veelal af te lezen aan de hand van sporen. Maar het zo betrouwbaar kunnen ‘lezen’ van diersporen is een kunst, die je normaliter op basis van veel veldervaring leert.

EcoNatura verzorgt op basis van jarenlange veldervaring een cursus in diersporenonderzoek als onderbouwing voor of verfijning van faunaonderzoek voor ecologische adviesbureaus, terreinbeherende organisaties en natuurverenigingen. De cursus kan naar wens op maat worden gemaakt, voor zowel groepen als individuen. De introductiecursus behandelt onder meer de volgende twee onderdelen:

• De methodiek van diersporenonderzoek met nadruk op het vinden, goed vastleggen en betrouwbaar analyseren van diersporen.
• Het duiden van sporen van diverse dieren in verscheidene habitats of omstandigheden.

De cursus voor groepen bestaat uit een workshop met lezingen en een veldexcursie.

→ Sporenonderzoek door EcoNatura

Erwin van Maanen van EcoNatura reisde begin mei op naam van de Rewilding Foundation naar een bijeenkomst van deskundigen over de bescherming van katachtigen in de Kaukasus. Deze Caucasus Cat Summit werd georganiseerd door de stichting International Dialogue for Environmental Action van Leyla Aliyeva, de dochter van de president van Azerbeidzjan. De uitnodiging was op persoonlijke titel van Leyla Aliyeva en op aanbeveling van Arlo Brady van Freud Communications in Engeland.

Het was een interessante bijeenkomst met een korte expeditie naar het leefgebied van de luipaard in de Kaukasus.

Een fraaie gast

Sinds december 2013 is er een sperwerwuil in Zwolle (Overijssel) neergestreken. Deze zeldzame dwaalgast uit de naaldwouden van Scandinavië lijkt zich prima thuis te voelen in de stedelijke omgeving, hoewel dat zeker niet zonder gevaren is in de nabijheid van een stroomcentrale, spoorweg en drukke doorgaande weg. De drommen mensen die de vogel bij zijn vondst trok zijn inmiddels verdwenen. De sperweruil heeft nu een beetje rust en leeft goed van de woelmuizen en zangvogels in de parkachtige omgeving van de Hanzestad.

Eenzaam uiltje met veel bekijks

Sinds eind december 2013 leeft er een dwerguil bij Lettele, op landgoed Oostermaat in Overijssel. Het solitaire dier bewoont een holteboom en jaagt op muizen in de buurt. Hij of zij lijkt een territorium bezet te houden voor een maatje. Mogelijk komt deze vogel als dwaalgast uit Scandinavië of uit een dichterbij gelegen broedpopulatie in Duitsland.

Wildlife Acoustics uit de U.S. komt met een nieuw snufje om ultrasone geluiden van dieren om te nemen en in real-time om te zetten naar sonogrammen voor determinatie. Deze Echo Meter Touch is een sensor die je op een iPad, iPod of iPhone kan inpluggen. De sonogrammen kunnen met speciale analyse-software binnen een seconde op soortnaam worden gebracht. De hamvraag is wel of deze software al uitgebreid genoeg is om Europese soorten op naam en gedrag te kunnen determineren. Deze veelbelovende vooruitgang biedt perspectief op het direct in het veld kunnen determineren van dieren op basis van de geluiden die ze produceren.

→ Meer informatie.

Behalen van credits voor een duurzaam mega-distributiecentrum

In de noordpunt van bedrijventerrein Hessenpoort en in een voormalig slagenlandschap ten noordoosten van Zwolle, onderzoekt EcoNatura in opdracht van WDP Development in samenwerking met Encon Energy de mogelijkheden voor inpassing van functionele ecologische voorzieningen (ecotopen en/of faunaverblijfplaatsen) binnen het plangebied voor een enorm e-distributiecentrum van Wehkamp.nl.

Het onderzoek volgt de criteria met credit-scoring van het onderdeel BREEAM Landgebruik en Ecologie conform de richtlijnen van de Dutch Green Building Council. Het verkennen van ecologische mogelijkheden en bouwkundige randvoorwaarden in een natuurrapportage voor de ontwerpfase is net afgerond. De tweede of opleveringsfase vergt een uitwerking van gekozen ecologische voorzieningen met beheerplan, vervolgens ecologische begeleiding bij de uitvoering en dan een afsluitende audit.

EcoNatura werkt voor het tot stand komen van hoogwaardige ecologische voorzieningen samen met (landschaps)architecten en ingenieurs.

→ EcoNatura en duurzaamheid

Lezingen over de wolf in Nederland

Dit najaar is in opdracht van Ark Natuurontwikkeling en Wolven in Nederland een cyclus lezingen georganiseerd en gehouden door EcoNatura, in samenwerking met de gast-organisaties, waaronder natuur- en milieu organisaties, natuurbeheerders, jagersvereniging en de LTO. De eerste lezing vond plaats in Slagharen en de laatste, centraal voor de LTO Nederland, in Wageningen.

→ Actuele wolvenlezing

Deelnemers

De lezingen werden verspreid in Drenthe en in Overijssel gehouden op uiteenlopende locaties, waaronder buurthonken, een landgoed en stadschouwburgen. De opkomst liep hiermee eveneens uiteen van 6 tot 150 deelnemers; gemiddeld genomen ca. 60 deelnemers. Dit was mede afhankelijk van de media-aandacht die werd geschonken. In Drenthe werden drie lezingen uitstekend georganiseerd en trok volle zalen met in totaal 325 deelnemers dankzij een gezamenlijke actie van de NMF, Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer.

Deelnemers waren jong en oud, inclusief kinderen van basisschool-leeftijd. Er namen ook redelijk veel studenten van milieu-opleidingen van HBO en universiteit deel. Sommigen kwamen van ver om de lezing bij te wonen, zoals de studenten uit Leeuwarden (Van Hall) en uit Noord-Holland.

De lezingen werden met veel enthousiasme ontvangen en er kwam veel constructieve feedback uit voort. Bij navraag in de zaal bleek de hoofdmoot van de deelnemers uit liefhebbers van of betrokkenen bij natuurbeheer of -beleid te bestaan. Buiten de lezingen voor de Nederlandse Organisatie voor Jacht  & Grondbeheer (NOJG) en de LTO namen slechts een paar jagers en boeren deel.

Vragen over wolven

Er waren uiteenlopende vragen in de publieke beschouwing van terugkomst van de wolf na de lezing. Regelmatige vragen in de cyclus waren als volgt:

• Kan de wolf nog wel in Nederland leven en waar dan?
• Zijn de Oostvaardersplassen geschikt voor wolven?
• Wat te doen bij ontmoeting met een wolf in het veld?
• Wat kunnen we effectief doen om landbouwhuisdieren te beschermen?
• Hoeveel roedels kunnen zich vestigen in Nederland?
• Zijn onze natuur en landschappen nog wel geschikt voor wolven? (Er werd een paar keer gezegd “we hebben geen wilde natuur meer in Nederland”)
• Hoe kan ons natuurlijke landschap beter worden toegerust voor de wolf?
• Hoeveel reeën heeft een wolf per jaar nodig als voedsel?
• Werken de preventieve methoden die in het oosten van Europa worden toegepast tegen wolvenpredatie van schapen wel in onze situatie?

Vrijwel alle deelnemers waren positief of neutraal gestemd over de komst van de wolf naar Nederland. Een enkele oudere boer vond dat de wolf niet mag komen, terwijl een jonge boer constructief tegenover de wolf stond. Ook jagers hadden weinig bezwaar, maar waren wel kritisch over de ecologische draagkracht voor wolven in Nederland.

Er werden interviews afgelegd met regionale TV en radio. → Hoor een interview en voor NTR Academie.

→ Interview met de Groene Amsterdammer

Levende presentatie

De lezing zelf was gaandeweg een levende presentatie, gecorrigeerd op basis van inzichten en opmerkingen uit het publiek. Zo werd halverwege het verhaal over de wolf in de geschiedenis en een aantal andere aspecten er uit gehaald, omdat de lezing anders te lang was. Dit, en nog meer wetenswaardigheden over de wolf, is terug te vinden in de ‘extended’ versie in de onderstaande link naar de presentatie.

Voor het samenstellen van de lezing zijn veel bronnen en enkele wolvendeskundigen geraadpleegd. Tevens is in mei 2013 een reis gemaakt naar de regio Duitsland, waar zich de wolf met 13 roedels heeft gevestigd, om over de situatie daar te leren (→ op zoek naar wolven). De bedoeling was om een neutraal maar ook demythologiserend  beeld te geven van de wolf als groot roofdier (wat is de wolf wezenlijk, en wat niet?) samen met de reële implicaties van de komst van de wolf naar Nederland, inclusief ecologische randvoorwaarden die de wolf dan stelt voor een duurzaam leven. Naast de opdracht voor Wolven in Nederland is de lezing ook gegeven voor bejaardenhuizen, een congres voor biologie-docenten, de werkgroep Visions of Nature aan de Radboud Universiteit (verkorte versie voor een beschouwing van Aldo Leopold),  en voor natuurstudie-organisaties, zoals de KNNV en het IVN.

De lezingen gaan in het voorjaar door. Zie de agenda en inhoud van de lezing of boek een lezing.

Dankwoord

EcoNatura wil iedereen bedanken die deze lezingen over de wolf in Nederland als gastheer mogelijk heeft gemaakt, in het bijzonder voor de uitstekende organisatie en gastvrijheid door natuur- en milieuorganisaties in Drenthe (NMF, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten), IJssellandschap samen met IVN Deventer en OPG Overijssel. Heel bijzonder was de organisatie van de wolvenlezing op twee avonden op Landgoed Het Weleveld in het Overijsselse Zenderen nabij de Duitse grens, waar de lezing met veel gastvrijheid kon plaatsvinden in een sfeervolle omgeving met een wolvengeschiedenis; hartelijk dank aan de familie Kwint!

De wolvenlezingen werden mogelijk gemaakt door Ark Natuurontwikkeling en Wolven in Nederland, met speciaal dank aan Leo Linnartz en Twan Teunissen.